VII. KUTSAL KİTAP’TA MESİH

Mesih’in Tanrılığı

Mesih İnancı üzerinde araştırmada bulunan kişinin bir dizi önemli konuya dikkatle eğilmesi gerekir. Bunların belki de en önemlisi, Mesih’in Tanrılığı konusudur. Bununla, Mesih İnanlıları’nın Filistin’de bakire Meryem’den doğup dünyamızda bir süre yaşayan Allah’ın Oğlu, Oğul Allah İsa Mesih hakkındaki inançlarını anlatmak istiyorum.

Bu inanç çoklarına oldukça zor görünebilir. Ancak zorluk, Mesih İnancı’nın tek Tanrıcı bir din olması gerçeğini değiştirmez. Mesih İnanlıları’nın tek Allah’ın özünde üç ögenin (kişi) varlığına inanmaları, bu kişilerden birinin diğerinden önce ya da sonra, daha büyük ya da daha küçük olmasını gerektirmez. Bunun tam tersi Allah tektir. Bu adları bize, yalnızca kurtarma işinin sırasını anlayalım diye bildirmiştir.

Mesih’in Tanrılığını incelemeye girişmeden önce Kutsal Kitap’ta Allah’ın Mesih’e Babalığını duyuran bildirileri kısaca gözden geçirelim.

A - Baba’nın Duyuruları

“...Gebe kalıp bir oğul doğuracaksın, adını İsa koyacaksın” (Luka 1:31).
İsa’nın doğumuyla Yeşaya’daki peygamberlik de gerçekleşti: “...İşte kız gebe kalacak ve bir oğul doğuracak. O’nun adı İmmanuel (Allah bizimle) diye tanınacak” (Yeşaya 7:14, Matta 1:22).
“İsa vaftiz olur olmaz sudan çıktı. O anda gökler açıldı ve İsa Tanrı Ruhu’nun güvercin gibi inip üzerine konduğunu gördü. Göklerden gelen bir ses de şöyle dedi: ‘Sevgili Oğlum budur. O’ndan hoşnudum’” (Matta 3:16-17).

İsa üç öğrencisiyle birlikte Hermon dağındayken Musa ve Elia (İlyas) ile konuşur: “...O daha konuşmakta iken işte parlak bir bulut üstlerine gölge saldı. Buluttan gelen bir ses duyuldu, ‘bu benim kendisinden kıvanç duyduğum sevgili Oğlum’dur. O’nu dinleyin...’”(Matta 17:3-8).

B - Mesih’in Duyuruları

Mesih, mesellerinden birinde şöyle der: “Ben gerçek asmayım ve Babam bağcıdır”(Yuhanna 15:1).
“Koyunlarım sesimi işitir. Ben onları tanırım, onlar da beni izler. Onlara sonsuz yaşam veririm. Asla mahvolmayacaklar. Onları hiç kimse elimden kapamaz” (Yuhanna 10:27-28).
Veda konuşmasında şöyle demişti: “...Çünkü ben Baba’ya gidiyorum. Baba Oğul’da yüceltilsin diye, benim adımla dilediğiniz şeyi yapacağım”(Yuhanna 14:12-13).
Yahudiler, Musa’yı kendilerine çölde man (ekmek) verdiği için övününce şöyle dedi: “...Size doğrusunu söyleyeyim, gökten ekmeği size Musa vermedi, gökten size gerçek ekmeği Babam verir”(Yuhanna 6:32).

“...Size doğrusunu söyleyeyim, Oğul, Baba’nın yaptıklarını görmedikçe kendiliğinden bir şey yapamaz. Baba ne yaparsa, Oğul da aynı şeyi yapar. Çünkü Baba Oğul’u sever ve yaptıklarının hepsini O’na gösterir... Baba nasıl ölüleri diriltip onlara yaşam veriyorsa, Oğul da dilediği kimselere öylece yaşam verir. Baba kimseyi yargılamaz, tüm yargılama işini Oğul’a vermiştir. Öyle ki herkes, Baba’yı onurlandırdığı gibi Oğul’u da onurlandırsın. Oğul’u onurlandırmayan, O’nu gönderen Baba’yı da onurlandırmaz”(Yuhanna 5:19-23).

“Size doğrusunu söyleyeyim, ölülerin Tanrı’nın Oğlu’nun sesini işitecekleri ve işitenlerin yaşayacakları saat geliyor, geldi bile” (Yuhanna 5:25).
“İsa, ‘Size doğrusunu söyleyeyim, günah işleyen herkes günahın kölesidir’ dedi. ‘Köle ev halkının sürekli bir üyesi değildir; ama oğul sürekli kalır. Bunun için, Oğul sizi özgür kılarsa, gerçekten özgür olursunuz’” (Yuhanna 8:34-36).
“Ama İsa onlara şu karşılığı verdi: ‘Babam hâlâ çalışmaktadır, ben de çalışıyorum.’ İşte bu nedenle Yahudiler, O’nu öldürmek için daha çok gayret ettiler. Çünkü yalnız Sept günü düzenini bozmakla kalmamış, Tanrı’nın kendi Babası olduğunu söyleyerek kendisini Tanrı’ya eşit kılmıştı”(Yuhanna 5:17-18).

Kendisini dinleyenlere bir gün şöyle dedi: “Babam her şeyi bana emanet etti. Oğul’u Baba’dan başka kimse tanımaz. Oğul’dan ve Oğul’un Baba’yı tanıtmayı dilediği kişilerden başkası da Baba’yı tanımaz. Ey bütün yorgunlar ve yükü ağır olanlar! Bana gelin, ben size huzur veririm”(Matta 11:27-28).
Bu duyuruyu iyice düşündüğümüz zaman görürüz ki, Yeşaya peygamberin de dediği gibi, İsa Mesih’in doğası sınırsızdır. Öyle ki, onu Baba’dan başkası kavrayamaz. Gerçekten de, İsa Mesih sıradan bir insan olsaydı, bu sözü söylemesi doğru olmazdı. Kuşkusuz, bu yüce bildiri bize şunu öğretiyor: Mesih’in görevlerinden biri de Baba ile ezelî birliği bakımından “görünmeyen” olarak nitelenen Tanrı’yı bize açıklamaktır.

Mesih’in açıkladığı bu duyuru anlaşılması zor bir bulmaca gibi görünebilir. Fakat Kutsal Ruh’un esinlemesiyle Müjdeci Yuhanna onu bize bir dizi ayetle açıklamıştır. Bu ayetlerin en açığı şudur: “Tanrı’yı hiçbir zaman hiç kimse görmemiştir . O’nu, Baba’nın bağrında bulunan ve Tanrı olan biricik Oğul tanıttı” (Yuhanna 1:18). Bu ayet bize, kesin bir biçimde gerek insanlardan, gerek meleklerden hiçbirisinin Tanrı’yı göremediğini veya O’nu, Kutsal sıfatlarını bilebilecek ölçüde tanımadığını gösteriyor. Peygamberler, O’nun duyurularını, insanlara ya vahiy, ya da rüya sayesinde iletebilirler. Örneğin; Musa ve diğer peygamberler Allah’ı göremediler; duyuruları vahiy ile aldılar. Onların kaynağı Allah’ın ikinci ögesi olan İsa Mesih'tir. Özde tek olan üç ögeli Allah’ın düşünce ve amaçlarını kendiliğinden bir tek O bilir. Çünkü O bedende ortaya çıkan Allah’tır (1. Timoteos 3:16).
İsa öğrencilerine, “Ben ve Baba biriz. Beni gören Baba’yı görmüştür. Ben Baba’da, Baba da bendedir” derken, onlara, kendisiyle Baba’sı arasındaki birliği vurguluyordu. Mesih ve Baba öz, yücelik, yer, güç, irade ve amaçta birdir.

C - Elçilerin Tanıklığı
“İsa onlara, ‘Ya siz’ dedi, ‘ben kimim dersiniz?’ Simun Petrus, ‘Sen, Yaşayan Tanrı’nın Oğlu Mesih’sin’ cevabını verdi” (Matta 16:15-16).

Yuhanna’nın Tanıklığı:
“...Biliyoruz ki, Tanrı’nın Oğlu gelmiş ve Gerçek Olan’ı tanımamız için bize anlama gücü vermiştir. Biz Gerçek Olan’dayız, O’nun Oğlu İsa Mesih’teyiz. Kendisi gerçek Tanrı ve sonsuz yaşamdır” (1. Yuhanna 5:20).

Pavlus’un Tanıklığı:
“Ama zaman dolunca Tanrı, Yasa altında olanları özgürlüğe kavuşturmak için kadından doğan, Yasa altında doğan öz Oğlu’nu gönderdi. Öyle ki, bizler oğulluk hakkını alalım” (Galatyalılar 4:4-5).

D - Peygamberlerin Tanıklığı

Bilge Süleyman:
“Kim göklere çıktı ve indi? Kim yeli avuçlarına topladı? Kim suları giysiye sarıp sarmaladı? Kim yerin tüm uçlarını belirledi? Eğer biliyorsan onun adı nedir, Oğlu’nun adı nedir? Allah’ın her sözü denenmiştir. Kendisine sığınanlara kalkandır”(Süleyman’ın Özdeğişleri 30:4-5).

Daniel:
“Gece rüyetlerinde gördüm. İşte, insan oğluna benzer biri göklerin bulutlarında geldi. Eski günlere kadar ulaştı. O’nun önüne kendisini yaklaştırdılar. Bütün kavimler, milletler ve diller O’na kulluk etsinler diye, kendisine saltanat, izzet ve krallık verildi. O’nun saltanatı yok olmayacak sonsuz bir saltanattır, krallığı yıkılmayacak bir krallıktır” (Daniel 7:13-14).

Vaftizci Yahya:
‘“Ben Mesih değilim, ama O’nun öncüsü olarak gönderildim’ dediğime siz kendiniz tanıksınız... Gökten gelen ise, herkesten üstündür. Ne görmüş, ne işitmişse ona tanıklık eder; ama tanıklığını kimse kabul etmez... Baba Oğul’u sever ve her şeyi O’na emanet etmiştir. Oğul’a iman edenin sonsuz yaşamı vardır. Ama Oğul’un sözünü dinlemeyen, yaşamı görmeyecektir. Tanrı’nın öfkesi böylesinin üzerinde kalır” (Yuhanna 3:28-36).

Bu ayetleri kanıt olarak sunduktan sonra, Mesih’e, Allah’ın ikinci ögesi olmasından dolayı Allah’ın Oğlu dendiğini hatırlatmamız yerinde olacaktır. Bu nedenle şunun bilinmesi gerekir: Mesih İnancı’ndaki “Baba”, “Oğul” kavramlarının beşerî anlamdaki babalık, oğulluk ile en ufak ilgisi yoktur.
Kutsal Kitap’ta Oğul’a ayrıca Söz, Görünmeyen Allah’ın Yüceliğinin Işığı, Tanrı’nın Özünün Resmi, İmmanuel (Allah bizimle) adlarının da verildiğini görüyoruz. Bütün bu ünvanlar Oğul sözcüğünü açıklar. Söz nasıl düşünceyi açıklıyor, akıldakini duyuruyorsa, insan olan Söz’de Allah’ın düşüncesini insanlara duyurmuştur. Güneşin özünden olan ışığı nasıl güneşin görkemini gösteriyorsa, işte, İsa da Allah’ın yüceliğinin görkemini göstermekte, Tanrılığın ruhsal yüceliklerini açıklamaktadır. Ama O, sevgisinin taşkınlığında kendisini görüp duyabilmemiz için dünyada bulunduğu sürece bedene büründü.
Buna göre Oğul, Tanrılığın açıklanışındaki etkendir. O aynı zamanda, Allah’ın insana hissî yolla duyurulmasında bir aracıdır. Üçüncü öge Kutsal Ruh da, Allah’ın insan vicdanına duyurulmasında bir diğer vasıtadır. Öyle ki, kutsal duyuruların sırlarını anlamamıza yardım eden Kutsal Ruh’un çalışması olmaksızın duyurunun sırrını anlayamayız.

Elçi Pavlus bu gerçeğin verdiği ilham ile şöyle der: “...Kutsal Ruh’un aracılığı olmadan hiç kimse, ‘İsa Rab’dir’ diyemez” (1. Korintliler 12:3).

Oğul sözcüğü kimilerinin kafalarını karıştırabilir. Çünkü akıllarına hemen “Baba” sözcüğü gelecek, arkasından bir karşılaştırmaya gidecekler, Baba’nın Oğul’dan zamanca önce olduğunu, ikisi arasında temel bir ayrımın bulunduğunu düşüneceklerdir. Fakat, burada şunu vurgulamak isteriz ki, Oğul sözcüğünün denksizliğe ya da zamansal zincirlemeye işarette bulunması kesinlikle mümkün değildir. Çünkü, bizzat “Baba” sözcüğü de, Allah’a verildiğinde, ancak Oğul’un varlığı durumunda söz konusu olabilir.

Kutsal Kitap, Allah’a öncesizden beri “Baba” ünvanının verildiğini öğretiyor. Bu ünvan, zorunlu olarak, Oğul’un da öncesizden bu yana var olduğunu gösterir. Burada çoklarının düştüğü şaşkınlık ve karıştırmanın nedeni, galiba, babaların oğullardan önce olması, ikisi arasındaki zaman farkıdır. Doğrusunu söylemek gerekirse, kişi ancak, oğlun vücuda geldiği anda baba olabilir. Böyle bir fark, Allah ve Oğlu İsa açısından ise hayalîdir, vehimden ibarettir. Buna, insanların anladığı biçimde, Allah’ın doğurmadığı ve doğurmayacağı da eklenecek olursa, Yüce Allah’ı bütün bunların dışında tutmamız gerekecektir. Kavrayışa yakın anlamları ancak, bunu yaptığımız takdirde anlayabiliriz.
Örneğin, biz de günlük dilde, birisine “hakkın yoldaşı” veya “gerçeğin yolcusu” deriz. Bununla, kişi ile hak ya da gerçek arasındaki büyük yakınlığı, benzerliği anlatmak isteriz. İsa Mesih’e de, tek Allah’ın özünde Baba ile Oğul arasındaki ezelî benzerlikten ötürü “Allah’ın Oğlu” denilmiştir. Mesih’e bu ünvanın verilmesinin bir nedeni de, Allah’ın özünün insanlara yetkin ve biricik duyurusu olmasıdır:
“Tanrı, eski zamanlarda peygamberler aracılığı ile birçok kez ve çeşitli yollardan atalarımıza seslendi. Bu son çağda da her şeyin mirasçısı olarak belirlediği ve aracılığıyla evreni yarattığı kendi Oğlu’yla bize seslenmiştir” (İbranilere 1:1-2).
İsa, Baba’nın yüceliğini duyurdu: “...O’nun yüceliğini Baba’dan gelen, lütuf ve gerçekle dolu olan biricik Oğul’un yüceliğini gördük”(Yuhanna 1:14).

VIII. MESİH’İN TANRILIĞI VE İNSANLIĞI

“İnsanlar benim kim olduğumu söylüyorlar?” İsa bu soruyu öğrencilerine iki bin yıl önce yöneltti. Önemi, bu sorunun günümüze kadar dillerde dolaşmasını sağladı. Tarihin, en can alıcı bu sorusu dünya durdukça önemini koruyacaktır. O, değişik düşünce ve akımların kesin bir ayrımıdır. Her insanın tavır ve durumu O’na verdiği cevaba göre belirlenecektir.

Mesih İnancı’nın ayrıcalıklarından birisi de efendisi İsa hakkında söylenenlerden korkmaması, sıkıntıya düşmemesidir. Çünkü Mesih, öğretisini o denli sağlam kurmuştur ki, “cehennem kapıları bile güç getiremez.” Düşünce özgürlüğünü en geniş anlamda teşvik eden, Mesih’tir. O’nun, bir insanı inanmaya veya istemediği bir şeyi yapmaya zorladığına ilişkin hiçbir kayıt yoktur.

Mesih İnancı, uzun tarih boyunca Carnegie Simpson’un dediği gibi, insanlardan asla kılıç zoruyla iman kabul etmemiştir. O’nun benimsediği iman, hem kalp, hem de düşünceye hâkim olan, kuşkusuz bilgiden doğan imandır. Bu ilkeden hareketle diyoruz ki, biz kimsenin İsa’nın Tanrılığına zorla inanmasını, yahut atasının inancına bağlanıp o inancı savunmak uğrunda yobazlık yapmasını, ona aykırı bir şey gördüğünde kinle dolmasını istemiyoruz. Tam tersi, herkesin önüne İsa hakkında söylenmiş değişik görüşleri seriyoruz. Sonunda doğru ve düzgün bir düşünceye ulaşmak için bu görüşleri eleyeceğiz.

A - Salt Tanrılık

Mesih İnanlıları arasında kullanılan anlamda “bedene girme” düşüncesini inkâr eden Gnostiklerin öğretileri belki en garip görüşlerden biridir. Bunlar, Mesih’in tanrılığını kabul etmişler; ama insanlığını tanımamışlardır. “Mesih” dediler, “gerçek insan bedenine sahip olmaksızın insan bedeninde göründü. Doğmadı, acı çekmedi ve gerçekte ölmedi. Çünkü O, bedeni insanlara görünen bir gölge, hayaldir.” Onlardan bir grup, İsa’nın vücudunun insanlarınkine benzemeyip özel, göksel bir cevherden olduğunu söyledi. Ancak bu görüş de Tanrısal vahyin gerçeği önünde tutunamadı: “Sevgili kardeşlerim, her ruha inanmayın. Tanrı’dan olup olmadıklarını anlamak için ruhları sınayın; çünkü, birçok sahte peygamber dünyanın her tarafına yayılmışlardır. İsa Mesih’in beden alıp bu dünyaya geldiğini kabul eden her ruh Tanrı’dandır. Tanrı’nın Ruhu’nu bununla tanıyacaksınız. İsa’yı kabul etmeyen hiçbir ruh Tanrı’dan değildir. Böylesi Mesih karşıtının ruhudur. O’nun geleceğini duydunuz. Zaten, o şimdiden dünyadadır” (1. Yuhanna 4:1-3).

B - Salt İnsanlık

Gariplik bakımından bu görüşün yukarıdakinden aşağı kalır tarafı yoktur. Çünkü sözcüleri, Mesih’in yalnızca insanlığına inanıyorlar. “Mesih” diyorlar, “mükemmel bir insandır, insanların en büyüğüdür. O halde en büyük önder, en yüce şehit ya da kahraman gibi onurlandırılması gerekir.”
Bu sapıkların düşüncelerini çürüten en güzel cevap, belki de Dr. Conrad’a aittir: “Bunlar görüşlerinde yanılgı içindedirler. Çünkü, artık Mesih’in kendisi hakkında kabul ettiği şeyleri de reddettikten sonra, O’nu bir önder ya da kahraman bile yapamayız. Zira bu durumda Mesih şu ikisinden biri olabilir: Ya sahtekârların en büyüğü, ya da kandırılmış bir zavallı. Her iki durumda da, O’na bir onur payesi vermemiz saçmalık olur. Gerçekten de Mesih, ibadet edilmeye lâyık değilse; en küçük bir saygıya da lâyık değildir. Çünkü O, kendisinin yüceltilmesini istedi, önünde yapılan secdeleri kabul etti ki, Allah değilse bu noktada kesinlikle haklı çıkarılamaz.”

C - Tanrılık ve İnsanlığın İsa’nın Kişiliğinde Birleşmesi

Yüzyıllar ve nesiller boyunca Kilise İman Yasalarının tüm dünyaya duyurdukları gerçek ve doğru görüş budur. Bu görüş özetle, Mesih’in iki yetkin doğaya sahip olduğunu bildirir. O kusursuz bir Tanrı ve kusursuz bir insandır.

Birisi sorabilir: “Kişileri, Kilise konsillerini Mesih’in Tanrılığına inanmaya iten sebepler nedir? Bu iman, insanların uğrunda yaşayıp sırası gelince canlarından vazgeçtikleri bir düzeye nasıl erişti? İnsanlar O’nun Tanrılığına neden inanıyorlar? Aralarında seçkin kişilerin, fikir dünyasının en büyük isimlerinin bulunduğu bu insanların dayandıkları kesin ve susturucu kanıtlar nelerdir?”
İman etmeden ve insanları, Mesih’in Tanrılığına olan imanımızın doğruluğu konusunda ikna etmeden önce bu sorulara cevap vermemiz gerekmektedir. Bu ise kuşkusuz, konu hakkındaki kesin kanıtları ortaya koymamızı gerektirir.

a) Ön Bildiriler:

Dört bin yıllık bir zaman kesimi içersinde bildirilmiş, tarihin başlangıcından Eski Antlaşma’nın son kitapçığına kadar uzanan birçok ayet vardır. Mesih İnanlıları’nın bu ayetleri uydurmakla suçlanmaları mümkün değildir. Çünkü, bu ayetler vahiy kayıtlarında Mesih İnancı’ndan önce yazılmıştır. En son ayetin yazım tarihi, İsa’nın bedene girmesinden dört yüz yıl önceye gider. Bu ayetler özetle; dünyanın kurtarıcısı olmak üzere insanlık doğasına bürünerek gökten gelecek Tanrısal bir kişiden söz etmektedir. Bu kişi, kadının neslinden olacak, İbrahim’in soyundan, –daha açıkçası Yahuda torunu ve Davut’un evinden– gelecek, eksiksiz ve kirsiz olarak bakireden ve Davut’un kenti Beytlehem’de doğacaktır. O aynı zamanda her şeye gücü yeten, öncesiz ve sonsuz Allah’tır. Bu ise ancak bedene girme ve Tanrılığın insanlıkla birleşmesi durumunda gerçekleşebilir. Bu gerçeği vurgulayan ayetler çoktur. Bu nedenle aşağıda onların en açıklarını veriyorum:

Yeşaya’nın Peygamberliği: “Çünkü bize bir çocuk doğdu, bize bir oğul verildi. Başkanlık onun omuzu üzerinde olacak, adı: Olağanüstü Öğütçü, Yüce Allah, Sonsuzluk Babası, Esenlik Önderi diye çağrılacaktır”(Yeşaya 9:6). “Bunun için Rab, size bir belirti verecek; işte kız gebe kalacak ve bir oğul doğuracak, ve onun adını İmmanuel koyacak” (Yeşaya 7:14).
Mezmurlar’dan: “Rab Rab’bime dedi: Ben düşmanlarını senin ayaklarına basamak koyuncaya kadar sağımda otur” (Mezmurlar 110:1). Bu, son derece yüce bir ifade olup Baba ile Oğul arasındaki ezelî konuşmanın bizzat Allah tarafından yapıldığını kanıtlamaktadır.
Mika’nın Peygamberliği: “Sen, Yahuda binleri arasında bulunmak için küçük olan Beytlehem Efrata, İsrail üzerine hükümdar olacak adam bana senden çıkacaktır. O’nun çıkışı eski zamandan, sonsuz günlerdendir” (Mika 5:2).

b) Mesih’in Sözlerinden Alınan Kanıtlar:

Tanrı Yoldaşı ünlü vaiz Spurgeon şöyle diyor: “Mesih dünya tarihindeki en büyük gerçektir. O’nun önünde her şeyin gerçek değeri ortaya çıkar. Tarihin tüm hatları O’nda birleşir. Tüm lütuf kervanları, O’nun istemine göre seyreder. Yaşamın tüm büyük amaçları, O’nun kişiliğinde gerçekleşmiştir. Bütün bunlara bir de mucizeleri, ağzından çıkan her kelimenin, her harfin doğruluğuna tanık olan olağanüstü işleri eklenecek olduğunda; O’nun sözlerinden alınan kesin kanıtı kabul etmekten başka çare kalmayacaktır.” Mesih, kendisinde en az yirmi gerçeğin varlığını belirtmiştir. Bunların en önemlileri şunlardır:

Öncesizlik:
Bu belki de açıkladığı gerçeklerin en önemlisi, en büyüğüdür. Yahudi din adamlarına şöyle diyordu: “...İbrahim doğmadan önce ben varım” (Yuhanna 8:58). Ayette geçen “ben varım” sözü, Allah’ın, Musa’nın sorusu üzerine, kendisini tanıtırken kullandığı kelimenin aynısıdır: “...Allah, Musa’ya dedi: Ben, BEN OLANIM. İsrail oğullarına şöyle diyeceksin: Beni size BEN’İM gönderdi” (Çıkış 3:13-14).
Demek Mesih, kişiliğinde, Musa’ya, Horeb dağındaki çalıda görünen Öncesiz Allah’ın kendisini görmektedir. Yine İncil’in Yuhanna bölümünde Mesih’i bağış duasında şunları söylerken buluyoruz: “Baba, dünya var olmadan önce ben senin yanındayken sahip olduğum yücelikle şimdi beni yanında yücelt... Çünkü, dünyanın kuruluşundan önce sen beni sevdin” (Yuhanna 17:5-24). Bu sözcükler Mesih’in öncesizliğini vurguladığı gibi, O’nun “sonradan olma” olduğunu öne sürenleri susturmaktadır.

Gökten Gelme:
Yahudilerden bir toplulukla konuşurken şöyle demişti: “Siz aşağıdansınız, ben yukardanım. Siz bu dünyadansınız, ben bu dünyadan değilim” (Yuhanna 8:23). Başkan Nikodim ile konuşurken şöyle buyurdu: “Gökten inmiş olan insanoğlundan başka hiç kimse göğe çıkmamıştır”(Yuhanna 3:13). İncil’in Vahiy bölümünde de şu ayeti okuyoruz: “Alfa ve Omega, birinci ve sonuncu, başlangıç ve son ben’im” (Vahiy 22:13).
Görüyoruz ki İsa, yalnızca gökten geldiğinden değil, yeryüzündeyken de gökteki varlığından söz ediyor.

Her Yer ve Zamanda Bulunması:
“Nerede iki ya da üç kişi benim adımla toplanırsa, ben de orada, onların arasındayım” (Matta 18:20). Dirilişinden sonra öğrencilerine şöyle dedi: “...Gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin. Onları Baba, oğul ve Kutsal Ruh adıyla vaftiz edin. Size buyurduğum her şeye uymayı onlara öğretin. İşte ben, dünyanın sonuna dek her an sizinle birlikteyim” (Matta 28:19-20).

Sınırsız Güç:
Patmos adasında Yuhanna’ya göründüğü zaman şöyle dedi: “Var olan, var olmuş ve var olacak olan, gücü her şeye yeten Rab Tanrı diyor ki: Alfa ve Omega benim” (Vahiy 1:8). “...Gökte ve yeryüzünde, görünen ve görünmeyen, şeyler, tahtlar, egemenlikler, yönetimler ve hükümranlıklar, her şey O’nda yaratıldı. Her şey O’nun aracılığıyla ve O’nun için yaratılmıştır” (Koloseliler 1:16). “Tüm kutsalların en değersiziydim. Yine de Tanrı’da öncesizlikten beri gizli tutulan sırrın nasıl düzenlendiğini tüm insanlara açıklama ayrıcalığı bana verildi” (Efeslilere 3:8-9).

Ölüleri Diriltiyor:
“İsa, kentin kapısına tam yaklaştığı sırada, dul anasının tek oğlu olan bir adamın cenazesi kaldırılıyordu. Kent halkından büyük bir kalabalık da kadınla birlikteydi. Rab kadını görünce ona acıdı. Kadına, ‘Ağlama’ dedi. Yaklaşıp cenaze sedyesine dokundu. Sedyeyi taşıyanlar da durdular. İsa, ‘Delikanlı’ dedi, ‘sana kalk diyorum!’ Ölü doğrulup oturdu ve konuşmaya başladı. İsa onu annesine geri verdi” (Luka 7:12-15).
“...‘Lazar, dışarı çık!’ diye bağırdı. Ölü, elleri ayakları sargılarla bağlı, yüzü bezle sarılmış olarak dışarı çıktı. İsa oradakilere, ‘Onu çözün ve bırakın gitsin’ dedi” (Yuhanna 11:43-44).

Dünyanın Yargıcı:
“İnsanoğlu kendi görkemi içinde bütün melekleriyle birlikte gelince, görkemli tahtında oturacak. Ulusların hepsi O’nun önünde toplanacak, O da koyunları keçilerden ayıran bir çoban gibi, onları birbirinden ayıracak”(Matta 25:31-32). “Baba kimseyi yargılamaz, tüm yargılama işini Oğul’a vermiştir” (Yuhanna 5:22).

Kendisine İbadet Edilmeli:
“Böylece, herkes Baba’yı onurlandırdığı gibi Oğul’u onurlandırsın. Oğul’u onurlandırmayan, O’nu gönderen Baba’yı da onurlandırmaz” (Yuhanna 5:23).
Oğul’a Baba ile birlikte ibadet etmek, Eski Antlaşma’nın kutsalları arasında biliniyordu: “Rab’be korku ile kulluk edin , titreyerek sevinin. Oğlu öpün ki kızmasın, siz de yolda yok olmayasınız...” (Mezmurlar 2:11-12).

Günahları Bağışlıyor:
Yahudiler, Allah’tan başkasının günahları bağışlama yetkisine sahip olmadığını iyi biliyorlardı. Bu nedenle, O’nun felçli bir kişiye seslenişini duyduklarında şaşkına döndüler: “...İsa felçliye, ‘Çocuk, günahların bağışlandı’ dedi... Akıllarından geçeni hemen ruhunda sezen İsa onlara, ‘Aklınızdan neden böyle şeyler geçiriyorsunuz?’ dedi. ‘Hangisi daha kolay, felçliye, günahların bağışlandı, demek mi; yoksa, kalk, yatağını topla ve yürü, demek mi? Ne var ki, İnsanoğlu’nun yeryüzünde günahları bağışlamak yetkisine sahip olduğunu bilesiniz diye...’ felçliye, ‘Sana söylüyorum, kalk, yatağını topla ve evine git!’ dedi. Adam kalktı, hemen yatağını topladı ve herkesin önünde oradan çıktı. Herkes şaşakalmıştı. Tanrı’yı övüyorlar, ‘böylesini hiç görmemiştik’ diyorlardı”(Markos 2:5-12).

Sonsuz Yaşam Veriyor:
“Koyunlarım sesimi işitirler. Ben onları tanırım, onlar da beni izlerler. Ben onlara sonsuz yaşam veririm. Hiçbir zaman mahvolmayacaklar” (Yuhanna 10:27:28).
Baba’ya Denk:
“Ben ve Baba biriz” (Yuhanna 10:30). “...Beni görmüş olan Baba’yı görmüştür... Bana iman edin, ben Baba’dayım. Baba da bendedir. Hiç değilse bu işlerden dolayı iman edin” (Yuhanna 14:8-11).

Kendisine Secde ve İbadet Edilmesini Kabul Ediyor:
Mesih’in, kendisine yapılan tapınma ve secdeleri kabul ettiğine şüphe yoktur. Halbuki, yaratılmışın bunu yapması caiz değildir. Anadan doğma kör adamla arasında geçen şu konuşmayı dinleyelim: “İsa, ... ‘Sen İnsanoğlu’na iman ediyor musun?’ diye sordu. Adam şu cevabı verdi: ‘Efendim, O kimdir? Söyle de, kendisine iman edeyim.’ İsa, ‘O’nu gördün. Şimdi seninle konuşan O’dur’ dedi. Adam, ‘Rab, iman ediyorum’ diyerek İsa’ya tapındı ” (Yuhanna 9:35-38).

c) Öğrencilerin Tanıklıkları:
O’nun yüceliğini gözleriyle gören öğrencilerin tanıklıkları en ufak bir şüpheye yer vermeyecek kadar açık ve kesindir. Örnek olarak, yalnızca üçünü aktarıyoruz.

Tomas:
Bu öğrenci dirilişten sonra elindeki çivi izlerine dokunup mızrak ile delinmiş böğrüne elini koyunca, “Rab’bim, Tanrım”diyerek tapındı (Yuhanna 20:28).

Yuhanna:
“...Biz Gerçek Olan’dayız, O’nun Oğlu İsa Mesih’teyiz. Kendisi Gerçek Tanrı ve Sonsuz yaşamdır” (1. Yuhanna 5:20).

Pavlus:
Bu elçi vaazında şöyle der: “...Mesih de bedence onlardandır. O, her şeyin üzerinde hüküm süren, sonsuza dek övülecek Tanrı’dır”(Romalılar 9:5).

IX. KUTSAL ÜÇLÜK İNANCI

Mesih İnanlıları Allah’ın görülen, dokunulabilen veya duygularla algılanabilen maddi bir nesne değil, diri bir kişi olduğuna inanırlar. Mesih’in dediği gibi “Tanrı Ruh’tur, O’na tapınanlar da ruhta ve gerçekte tapınmalıdırlar” (Yuhanna 4:24). O, aynı zamanda Ruhların Babası’dır. Çünkü onları kendi benzeyişine göre yarattı. “Tanrı, benzerliğimizde ve öz niteliğimizde insanı yapalım dedi” (Yaratılış 1:26). Bu tek Allah’ın üç öğesi vardır: Baba, Oğul ve Kutsal Ruh. Bu inancı incelerken yaşam ve varlık sırlarının en derinlerinden birinin karşısında bulunduğumuzu itiraf etmeliyiz. Aziz Agustin, peşinden de Calvin bu gerçeği dile getirirler. Latince, sahip olduğu zenginlik ve anlatım güzelliğine rağmen bu sırrın derinliğini anlatmaktan âcizdir.

Şunu kesinlikle biliyoruz ki, Mesih İnanlıları Birlik ve Üçlük İnancı’nı bir insandan almadılar. Yani bu inanç, onlara insan düşüncesinin bir ürünü olarak gelmedi. Fakat ona, Allah tarafından bildirilmiş Kutsal Kitap’a koşut bir gerçek olarak iman ettiler. Bu inancı incelemeye koyulmadan önce, Mesih Kilisesi’ndeki tarihi ve son biçimini alana dek onu ele alan düşünceler hakkında bir parça açıklamada bulunmak sanırım yerinde olur.

Mesih İnanlıları, Elçiler döneminden miladi ikinci yüzyılın başlarına kadar inançları için belirli bir formül koymayı düşünmemişlerdi. Çünkü, onlar bu inançlara bağlıydılar, ilkelerini belirli bir biçime koymaksızın Kutsal Kitap’ta anlatıldığı gibi uyguluyorlardı. Bir zorluk ya da sorunla karşılaştıklarında elçilere, daha sonra da öğrencilere başvuruyorlardı.

Fakat bazı sapık inançlar ortaya çıkıp Mesih’in konumu, Kutsal Ruh’un Tanrılık karşısındaki yeri gibi konular etrafında çekişmeler yaşanınca, Kilise’nin bu önemli çekişmede son sözünü söylemesi zorunlu oldu. Özellikle Sabellius ve Arius’un düşüncelerinin yayılması bu “son söz”ün önemini kat kat artırdı. Sabellius, Allah’ın birliğinin üçlükten tamamen ayrı, Baba, Oğul, Kutsal Ruh’un ise yalnızca Allah’ın görünümleri olduğunu öne sürdü. Arius’a göre Oğul ve Kutsal Ruh Baba’ya denk değildi. Çünkü iddiasına göre, onlar yaratılmıştı. Buna göre Baba, her ne kadar onları Tanrısal doğaya benzer kılmışsa da, Baba’dan daha düşük düzeydeydiler. Kilise bu görüşleri, ögelerin başına buyruk olduğu bir anın bile bulunmadığını öğreten Kutsal Kitap’a ters düştüğü için reddetmiştir. Çünkü, Oğul öncesizden beri Baba ile birlikteydi. “Rab Rab’bime dedi: Ben düşmanlarını ayaklarına basamak koyuncaya kadar sağımda otur” (Mezmurlar 110:1). Oğul ağzından şöyle denilir: “Rab’bi daima önüme koydum; O benim sağımda olduğu için sarsılmam”(Mezmurlar 16:8).

Sapık inançlara karşı savaşıp imanı savunan Kilise adamlarının en ileri gelenlerinden biri de bu sapık inançları çürüten ve aşağıda özetlediğimiz ünlü Athanasius Yasa’sını çıkaran Aziz Athanasius’tur:

• Kurtuluş isteyen her kişinin her şeyden önce Mesih Kilisesi’nin toplu imanına bağlanması gerekir.

• Bu toplu iman, Üçlükte Tek bir Allah'a, Birlikte de Üçlüğe tapınmamızdır.

• Ne ögeleri birleştirir, ne de özü ayırırız.

• Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tan her birinin birer ögesi vardır. Bununla birlikte Baba, Oğul ve Kutsal Ruh birlikte sonsuza dek tek Tanrılık ve eşit yüceliktir.

• O, Baba olduğu gibi, Oğul ve aynı zamanda da Kutsal Ruh’tur.

• Baba, yaratılmamıştır. Oğul yaratılmamıştır. Kutsal Ruh da yaratılmamıştır. Fakat üç yaratılmamış değil, “tek yaratılmamış” vardır.

• Baba, sınırsızdır. Oğul sınırsızdır. Kutsal Ruh sınırsızdır. Fakat üç değil, “tek sınırsız” vardır.

• Baba süreklidir. Oğul süreklidir. Kutsal Ruh süreklidir. Fakat üç değil, “tek sürekli” vardır.

• Baba’nın her şeye gücü yeter. Oğul’un her şeye gücü yeter. Kutsal Ruh’un gücü her şeye yeter. Fakat üç değil, tek "her şeye gücü yeten" vardır.

• Baba Allah’tır. Oğul Allah’tır. Kutsal Ruh Allah’tır. Fakat üç değil, tek Allah vardır.

• Baba Rab’dir. Oğul Rab’dir. Kutsal Ruh Rab’dir. Fakat üç değil, tek Rab vardır.

• Nasıl Mesih İnancı’nın gerçeği bu ögelerin başlı başına Allah olduğunu kabul etmemizi emrediyorsa, aynı şekilde toplu din de “üç ilâh ve Rab’bin varlığı” görüşüne varmaktan bizi engeller.

• O halde bizim üç değil; bir Baba’mız, üç değil; bir Oğul, yine üç değil; tek Kutsal Ruh’umuz var.

• Bu Üçlük’te önceki-sonraki, daha büyük-daha küçük yoktur. Fakat bütün ögeler denk ve süreklidir.

• Bu nedenle Üçlükteki Birliğe, Birlikte de Üçlüğe tapmamız gerekir.

• Doğru iman, Rabbimiz İsa Mesih’in Baba’nın özünden Allah olduğuna, zamandan önce doğduğuna, anasının özünden de, o zamanda, doğmuş olduğuna iman etmek, ikrarda bulunmaktır.

• O, her ne kadar Allah ve aynı zamanda insan ise de, iki değil, tek Mesih’tir. Tanrılığın bedene dönüşmesiyle değil, Tanrılığına insanlığı katarak insan olmuştur.

Birisi sorabilir: Ama bu gerçeğin temeli nedir? Sağlamlığın delili nedir? Tarihte, bu derece güç ve sağlamlığa nasıl erişti?

Yanıt: Birinci, daha doğrusu biricik temel Kutsal Kitap’tır. Çünkü kişi, düşünme ve inceleme gücü ne olursa olsun, Allah’ın bir duyuru ya da açıklaması olmaksızın Allah’ın doğasını bilemez. Üçlük hakkında, Kutsal Kitap’ın dışındaki felsefi düşünceler ve mantıksal polemikler, yine Kutsal Kitap’taki düşüncelerin “kıyas” yoluyla açıklanıp genişletilmesinden başka bir şey değildir. Konu, insanın karşısına çıkan sırların en zoru, en karmaşıklarından biri olduğu sürece elden başka ne gelir?
Kutsal Kitap’ın bildirdiği, her türlü çekişmeden uzak, Allah’ın doğasındaki “Birlik” kuşkusuz, soyut ya da basit bir birlik değildir. Kutsal Kitap da tanıklık ediyor ki, bu birlik, Mesih İnanlıları’nın iman ettikleri Kutsal Üçlüğün doğasını açıklayan kapsamlı bir birliktir.

Bu inancı Kutsal Kitap’ta inceleyenler ona iman etmişler, Kilise Yasaları’nda dile getirmişlerdir. Bu yasaların en ünlüsü İznik İman Kanunu’dur:
“Ben, tek Allah’a, her şeye gücü yeten, göğün ve yerin, görülen ve görülmeyen her şeyin yaratıcısı Baba’ya iman ederim. Yine iman ederim ki, İsa Mesih Allah’ın biricik Oğlu’dur. Zamandan önce doğmuştur. Allah’tan Allah, ışıktan ışık, gerçek Allah’tan gerçek Allah’tır. Doğmuş, yaratılmamıştır. Baba ile aynı öze sahiptir. Her şey O’nun aracılığıyla, biz insanlar için, kurtuluşumuz için oldu. Gökten indi, bakire Meryem’den Kutsal Ruh ile beden aldı ve insan oldu. Pontiyus Pilatus zamanında çarmıha gerildi. Acı çekti ve gömüldü. Üçüncü gün dirildi, göğe çıktı. Baba’nın sağında oturmaktadır. Ölüleri ve dirileri yargılamak için yüceliği ile gelecektir. Krallığının sonu yoktur. Diriltici Rab, Baba ve Oğul’dan kaynaklanan, peygamberlerin konuştuğu Kutsal Ruh’a iman ederim. Tek, kapsayıcı ve Elçisel Kilise’ye inanırım. Günahların bağışlanması için tek vaftizi kabul eder, ölülerin dirilişini ve gelecek zamanın yaşamını beklerim. Amin.”

Kutsal Kitap, “Allah’ınız Rab, tek Rab’dir. Ben Rab’bim, adım budur ve yüceliğimi kimseye vermem” diyor ama, aynı zamanda Allah’ın toplu birliğini gösteren ayetleri de içeriyor. Bunlardan bir bölümünü daha önce sunmuştum.

Kutsal Kitap’ı incelediğimizde Allah’ın duymak, görmek, konuşmak, bilmek, istemek, sevmek gibi sıfatlarla da nitelendirildiğini görürüz. Zira Allah da bir kişidir ve bu sıfatlara sahip olan yaratıklarıyla arasında ilgi vardır. Bu sıfatların öncesizde, yani bu varlıklar yaratılmadan önce de varolduğu kesindir. Bunun anlamı, Allah’ın sıfatlarını öncesizde de kullandığıdır. Sıfatların kullanımı ise, ancak birden fazla akıllı varlık arasında olabilir. İşte bu gerçek, Allah’ın birliğinde üç ögenin varlığını gerektirir.
Mesih İnancı’nı derinlemesine inceleyen bir kişinin aşağıdaki gerçekleri bulacağından şüphe yoktur:

• Her öge, diğerinin sahip olduğu Kutsal sıfat ve ünvanlara sahiptir. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tan her biri ibadet, onurlandırma ve güvene lâyıktır.

• Kutsal Yazı’da Oğul’un Tanrılığı, Baba’nın Tanrılığı kadar açıkça görülür. Mesih şöyle diyor: “...Herkes Baba’yı onurlandırdığı gibi Oğul’u da onurlandırsın...” (Yuhanna 5:23).

Mesih İnancı’nı incelediğimizde Kutsal Üçlüğün isimlerinin, bazılarının iddia ettiği gibi; yaratıcı, koruyucu, nimet verici biçiminde; Allah ile kulları arasındaki değişik ilişkileri simgeleyen ifadeler olmadığını görürüz. Aşağıdaki duyurular böyle bir sanıyı geçersiz kılar.

​

• Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tan her biri, kendisi hakkında “BEN” diyor.

• Onlardan her biri diğerine, hitap anında “SEN”, hazır bulunmadığı takdirde ise “O” der.

• Baba Oğul’u, Oğul Baba’yı sever. Kutsal Ruh Oğul’a tanıklık eder ve O’nu yüceltir.

 

İşte yukarıda anlatılan kutsal gerçeklerin doğal bir sonucu olarak Mesih İnanlıları, bu büyük inançlarını dünyaya sunabilmektedirler. Bu inanç kısaca, Tek Allah ve Kutsal Üçlüğe inanmaktır.
Çokları, “bu öğreti kavrayış gücümüzün üstünde” diyebilir. Ancak bu, ne Mesih İnancı’nı, ne de dinsel-bilimsel gerçekleri yıkar. Kısır akıllarımızın, “neyin mümkün olduğu, neyin mümkün olmadığı” gibi kavrayışımızın üstündeki şeyleri ölçmek için yaratılmadığını itiraf etmemiz gerekir.

ÖGELERİN BİRLİĞİ

A - Tanrılıkta

Baba’nın Babamız Allah Olduğuna İlişkin Kutsal Bildiri:
“Rab’bimiz İsa Mesih’in kendisi ve bizi sevmiş olup lütfuyla bize sonsuz cesaret ve sağlam bir umut vermiş olan Babamız Tanrı...” (2. Selanikliler 2:16).

Oğul’un Öncesiz Allah Olduğuna İlişkin Duyuru:
“...Oğul için şöyle diyor: Ey Tanrı! Tahtın sonsuzluk boyunca kalıcıdır ve adalet asası senin egemenliğinin asasıdır” (İbraniler 1:8).

Kutsal Ruh’un Bizzat Allah Olduğuna  İlişkin Bildiri:
“...Hananya, nasıl oldu da, şeytana uydun? Kutsal Ruh’a yalan söyleyip tarlanın parasının bir kısmını kendine sakladın...” (Elçilerin İşleri 5:3-4).

B - Rab Sözcüğünde Baba’nın Rab Olduğuna İlişkin:
“O anda İsa Kutsal Ruh’tan coşarak şöyle dedi: ‘Baba, göğün ve yerin Rab’bi...’ ” (Luka 10:21).

Oğul’un Rab Olduğuna İlişkin:
“Tanrı’nın herkesin Rab’bi olan İsa Mesih aracılığıyla esenliği müjdeleyerek İsrail oğullarına ilettiği bildiriden haberiniz vardır” (Elçilerin İşleri 10:36).

Kutsal Ruh’un Rab Olduğuna İlişkin:
“Rab Ruh’tur ve Rab’bin Ruh’u neredeyse orada özgürlük vardır” (2. Korintliler 3:17).

C - Öncesizlikte Baba Öncesizdir:
“...O diri Allah’tır. Sonsuza dek kalıcıdır....” (Daniel 6:26).

Oğul Öncesizdir:
“Var olan, var olmuş ve var olacak olan, gücü her şeye yeten Rab Tanrı diyor ki: Alfa ve Omega ben’im” (Vahiy 1:8).

Kutsal Ruh Öncesizdir:
“Öyleyse sonsuz Ruh aracılığıyla kendini lekesiz olarak Tanrı’ya sunmuş olan Mesih’in kanının, diri Tanrı’ya kulluk edebilmemiz için vicdanınızı ölü işlerden temizleyeceği ne kadar kesindir!” (İbraniler 9:14).

D - Her Zaman Her Yerde Bulunmak

Baba:
“Her şeyin üzerinde, her şeyle ve her şeyde olan herkesin Tanrı’sı ve Baba’sı birdir” (Efesliler 4:6).

Oğul:
“Nerede iki ya da üç kişi benim adımla toplanırsa, ben de orada, onların arasındayım” (Matta 18:20).

Kutsal Ruh:
“Senin Ruh’undan nereye gideyim? Senin yüzünden nereye kaçayım? Göklere çıksam oradasın, ölüler diyarında yatağımı sersem, işte, oradasın. Seherin kanatlarını alsam, denizin sonlarına konsam; orada da elin bana yol gösterir...” (Mezmurlar 139:7-10).

E - Tapınmaya Lâyık Olmak

Baba:
“Ama içtenlikle tapınanların Baba’ya ruhta ve gerçekte tapınacakları saat geliyor. İşte o saat şimdidir” (Yuhanna 4:23).

Oğul:
“Öyle ki, İsa’nın adı anıldığında göktekiler, yerdekiler ve yer altındakilerin hepsi diz çöksün ve her dil, Baba Tanrı’nın yüceltilmesi için İsa Mesih’in Rab olduğunu açıkça söylesin” (Filipililer 2:10-11).

Kutsal Ruh:
O inanlıları tapınmaya hazırlar. “Bunun gibi, Ruh da güçsüzlüğümüzde bize yardım eder. Nasıl dua etmemiz gerektiğini bilmeyiz, ama Ruh’unkendisi sözle anlatılamayan iniltilerle bizim için aracılık eder” (Romalılara 8.26).

F - Gerçeklik Sıfatında

Baba Gerçektir:
“Onları, gerçekle kutsal kıl. Senin sözün gerçektir” (Yuhanna 17:17).

Oğul Gerçektir:
“Ben de Baba’dan dileyeceğim ve O, sonsuza dek sizinle birlikte olsun diye size başka bir Yardımcı, Gerçeğin Ruhu’nu verecek. Dünya O’nu kabul edemez. Çünkü, O’nu ne görür, ne de tanır. Siz O’nu tanıyorsunuz, çünkü O aranızda yaşıyor ve içinizde olacaktır” (Yuhanna 14:16-17).

Baba Sevgidir:
“...Beni sevdiğiniz ve Baba’dan çıkıp geldiğime iman ettiğiniz için Baba’nın kendisi sizi seviyor” (Yuhanna 16:27).

Oğul Sevgidir:
“Size buyurduklarımı yaparsanız, benim dostlarım olursunuz. Artık size kul demem. Çünkü kul, efendisinin ne yaptığını bilmez. Size dost dedim; çünkü, Babam’dan bütün işittiklerimi size bildirdim” (Yuhanna 15:14-15).

Kutsal Ruh Sevgidir:
“Çünkü, Tanrı bize korkaklık ruhu değil; güç, sevgi ve özdenetim ruhu vermiştir” (2. Timoteos 1:7).

G - Kutsallıkta Baba Kutsaldır:
“...Kutsal Baba, onları bana verdiğin kendi adınla koru ki, bizim gibi bir olsunlar” (Yuhanna 17:11).

Oğul Kutsaldır:
“Melek O’na şöyle cevap verdi: ‘Kutsal Ruh senin üzerine gelecek, en Yüce Olan’ın gücü senin üstüne gölge salacak. Bunun için doğacak olana Kutsal, Tanrı Oğlu denilecek’” (Luka 1:35).

Kutsal Ruh Kutsaldır:
“Tanrı’nın Kutsal Ruh’unu kederlendirmeyin. Kurtuluş günü için o Ruh’la mühürlendiniz” (Efesliler 4:30).

X. İTİRAZLARA YANIT

A - Oğul’un Tanrılığına İtiraz

Birisi kalkıp Mesih’in Tanrılığına itiraz edebilir, bu itirazını Mesih’in aşağıdaki sözleriyle güçlendirmeye çalışabilir: “Çünkü, kendi isteğimi değil, beni gönderenin isteğini yerine getiririm...”(Yuhanna 6:38).

Böyle bir itirazda bulunana şunu deriz: Bu ifadeler Baba ile arasındaki bağ bakımından, Mesih’in Tanrılığını geçersiz kılmaz. Allah’ın ikinci ögesinin bedene girmesi, Kurtulmalık işinin gereklerinden birisidir. Mesih kendisini bir Kurtulmalık olarak sunmak suretiyle, kutsal istemi gerçekleştirmiştir. Bu kutsal işi bitirdikten sonra göğe, yücelere çıkan Mesih, tüm yönetim ve yetkilerden, tüm güç ve egemenliklerden, yalnız bu çağda değil; gelecek çağda da anılan tüm adlardan üstündür. Tanrı her şeyi O’nun ayakları altına serip O’na bağlı kıldı. O’nu bütün varlıkların üzerinde baş olmak üzere, O’nun bedeni ve her şeyi her yönden dolduranın doluluğu olan İmanlılar topluluğuna verdi (Efesliler 1:21-23).
Elçilerin öğretisinden anlıyoruz ki, “Kurtarma” işi, kurtarıcının insan olmasını gerektirmiştir. Çünkü O, bu yolla kendilerini kurtarmaya geldiği kişilerin doğasına ortak olacaktır. Yine kurtarma işi, kurtarıcının günahı yenip yetkisine inanan her kişiyi kurtarabilmesi için sonsuz güç sahibi bir Allah olmasını zorunlu kılmıştır. Kutsal Kitap’ı inceleyen herkes, Yaratılış bölümünden, son bölüm olan Vahiy’e kadar, bu Kurtarıcının gölgelerini izleyebilir. Araştıran bir kişi, Kurtarıcı’yı kimi kez “zaman dolunca Oğulluk hakkını alalım diye, yasanın yönetiminde olanları kurtarmak için gönderdiği, kadından doğan Oğlu” (Galatyalılara 4:4) olarak, kimi kez de seçtiklerinin tapınma merkezi ve iman konusu olan bir Allah olarak görür. Mesih, olağanüstü bir kişidir. Zira O, hem Allah, hem de insandır. Bedene girmesinden önceki dönemlerde, peygamber rüyetleri (görüm / vizyon), bu olağanüstü kişi ile doludur. Yeşaya peygamber, O’nun bedene girişinden, Tanrı’nın en büyük işareti olarak söz eder: “Bunun için, ...kız gebe kalacak ve bir oğul doğuracak. O’nun adını İmmanuel koyacak” (Yeşaya 7:14). “İmmanuel, ‘Allah bizimle’ demektir” (Matta 1:23). “...O’na Olağanüstü Öğütçü, Her şeye Gücü Yeten Allah, Sonsuzluk Baba’sı, Esenlik Başkanı, denilecektir” (Yeşaya 9:6).

B - Kutsal Ruh’un Tanrılığına İtiraz

Bazıları, “Kutsal Ruh,” derler, “öge değildir. O yalnızca, Tanrı’nın evrende ve insanların kalplerinde etkinliğini gerçekleştirmek için başvurduğu gücüdür.” Ancak, Kutsal Kitap metinleri, Kutsal Ruh’un yalnızca içimizde etkinlik gösteren kutsal bir güç değil; aynı zamanda, bir “kişi” olduğunu vurgular. Çünkü ögelikten ayrı bir güce kutsallık, gerçeklik ve bilgelik nitelikleri verilemeyeceği gibi, böyle bir gücün hitapta bulunması ya da kendisine hitap edilmesi de mümkün değildir.

Mesih’in vaftizi hakkında şöyle denir: “...O anda gökler açıldı ve İsa, Tanrı’nın Ruh’unun güvercin gibi inip üzerine konduğunu gördü. Göklerden gelen bir ses de şöyle dedi: ‘Sevgili Oğlum budur. O’ndan hoşnudum” (Matta 3:16-17).

Bu ayet, üç ögenin varlığını gösterir. Şöyle ki; Kutsal Ruh, gökte konuşan Baba’nın katından yeryüzündeki Oğul’a inmiştir. Mesih’in öğrencilerine, başka bir Yardımcı vaat etmesi ve elçilerin, “Biz Mesih ile tek Ruh’ta Baba’ya gideriz” demeleri bu kabildendir.

Tanrı’nın Kitabı’nı inceleyen herkes, “Kutsal Ruh’un yalnızca kutsal bir güç" olduğugörüşünün geçersizliğini gösteren birçok ayetle karşılaşır: “Kilise’ye tek Ruhla birçok bağışta bulunuldu.” Kutsal Ruh, yalnızca bir güç olsaydı, bu bağışlardan biri olması gerekirdi. Aşağıdaki ayetler de inancımızı desteklemektedir.

“İsa, Ruh’un gücü ile donanmış olarak Celile’ye döndü...” (Luka 4:14).
“...Tanrı’nın, Nasıralı İsa’yı nasıl Kutsal Ruh’la ve kudretle meshettiğini biliyorsunuz” (Elçilerin İşleri 10:38).
“...Kutsal Ruh’un gücü ile, ümitle dolup taşmanız için iman yaşamınızda sizi tam bir sevinç ve esenlikle doldursun” (Romalılar 15:13).
“...Harikalar yaratan güçle, Kutsal Ruh’un gücüyle...” (Romalılara 15:19).
“...Ruhun ve gücün kanıtıyla...” (1. Korintliler 2:4).
Karşı çıkanlar itirazlarında haklı olsalar, yukarıdaki ayetleri şöyle anlamamız gerekecek: “İsa gücün gücü ile Celile’ye döndü.” Böylesine bir saçmalığı sağduyu kabul edemez.
​
C - Üç Öge İnancına İtiraz

Şu soru sürekli ortaya atılır: Tek Allah’ın özünde ögelerin çokluğuna ilişkin kanıtınız nedir? Yanıt: Allah’ın birliğinin Kutsal Kitap’ta açık bir biçimde görülmesi, evrenin Allah’ın bir benzerini barındıramayacağı gerçeğini kabul etmek, Allah’ın özde tek, üç ögede bulunmasını kesinlikle engellemez.

Buna kanıt olarak, Kutsal Kitap’tan ayetler gösterebiliriz. Örneğin, Eski Antlaşma’da Allah için kullanılan ad, çoğul kalıbındaki “Elohim” sözcüğüdür. Yine bu ada bağlı sözcük ve taşıdığı zamir de çoğuldur. Bunu en açık biçimde Tesniye 6:4 de görüyoruz: “Dinle Ey İsrail: Allah’ımız RAB, bir olan RAB’DİR.” Örneğin, bu ayetteki “Allah’ımız” sözcüğü, konu Rab’bin birliği olmasına karşın çoğul kalıbındadır. Yüce adın çoğul olarak geçtiği başka ayetler de vardır: “... Öz benzeyişimize göre insan yapalım” (Yaratılış 1:26).

​

• “İşte adam... bizden biri gibi oldu” (Yaratılış 3:22).

• “Gelin inelim... onların dilini karıştıralım” (Yaratılış 11:7).

• “Kimi göndereyim, bizim için kim gidecek?” (Yeşaya 6:8).

 

Bazıları, “Allah, bununla kralların adetinde olduğu gibi kendisini yüceltmeyi amaçladı” diyor. Ancak, “...işte adam, ...bizden biri gibi oldu” ayeti bu iddiayı geçersiz kılar. Zira ifadenin içeriği konuşan bir kişi ile dinleyicilerin varlığına işaret ediyor.

Üçlük İnancı’nın sırrı, kavrayışımızın üzerinde olabilir. Ancak bu, O’nu reddetmemizin nedeni olamaz. Birçok kutsal duyuruyu anlamak gücümüzün üzerindedir. Örneğin, Allah’ın öncesiz, nedensiz oluşu, aynı anda her yerde bulunması, öncesizden sonsuza dek bütün olanı biteni bilmesi gibi.

Yukarda da vurguladığımız gibi, Üçlük İnancı, gerçekten kavrayışımızın üstünde de olsa, birliğe aykırı değildir. Bu inançta, bizi onu reddetmeye veya akıl ve iman bakımından imkânsız bir şeymiş gibi yorumlamaya sevk edecek hiçbir şey yoktur. Çünkü o üç ilâhın varlığı demek değildir.

Üçlük öğretisinin Mesih İnancı’na herhangi bir yararı var mı, diye sorulabilir. Üçlük İnancı’nın yararı, Kutsal Kitap’ta geçen diğer önemli öğretilerin açıklanmasında ortaya çıkar. Örneğin:

• O Tanrılığı yüceltir, O’nun üstünlüklerini açıklar. Üçlüksüz bir “birlik” Tanrılığı dar bir çerçeveye hapseder, O’nu her türlü sevgi ve mutluluk anlamından ayırır. Bize göre, ögelerin birbirlerine danışmaları, aralarında karşılıklı sevginin bulunması Tanrılıktaki öncesiz mutluluğun tüm gereklerini sağlar.

• Üçlük, Allah’ın kendisini insanlığa gösterme aracıdır. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh, tek özden tek Allah’tır. Oğul, Allah’ı kusursuz bir biçimde tanır. O’nu en iyi şekilde bildirebilir. Kutsal Ruh da Tanrılığın özündendir. Bu nedenle Tanrılığı insanların ruhlarına duyurabilir.

İşte bu üç öge aracılığı ile Allah yaratıklarına yaklaşır. Bu yaklaşma olmaksızın Allah, kavrayışımıza kapalı, bizden kopuk olur.

• Üçlük tüm gerekleri ile kurtarma işini tamamlamada Allah’ın aracıdır, ikinci öge bedene girmiş, günahlarımızı silmiş, hakkımızda şefaatte bulunmuş, barıştırma ve kurtarma planını hazırlamıştır. Elçi bu gerçeği şöyle bildirir: “...Tanrı, insanların suçlarını saymayarak dünyayı Mesih’te kendisiyle barıştırdı...” (2. Korintliler 5:19). Üçüncü öge Kutsal Ruh hakkında da aynı şeyler söylenir. O kalplerimizi yeniler, akıllarımızı aydınlatır ve bizleri Allah’ın huzuruna girmek için kutsar.

• ​

Gerçekten de ögeler olmaksızın, Allah, hem Kurtarıcı, hem de Yargıç olamaz. Oysa günahlının şeriatın lanetinden kurtarılabilmesi için, bu üç sıfatın bir arada olması gereklidir.

​

• Üçlük, Allah’ı sevgi bağlılığı ve aile sıcaklığı konusunda insan yaşamı için bir örnek olarak sunar. Babalığın gerçekliğini birinci ögede, Oğulluğun gerçekliğini ise ikinci ögede buluruz. Bu, insanlar arasındaki Baba-Oğul bağının değerini yüceltir.

Tanrılığı her türlü sevgi duygusundan soyutlamamız durumunda Allah, onunla aramızda sertlik ve zorbalık duvarının bulunduğu bir “Cebbar”a dönüşecektir.

Kuran’ın ifadesiyle: ‘Kutsallığın ruhu’ (Ruhu’l-Quds).

​

YAZAR: İSKENDER CEDİD