İlk çağ İnanlılar Topluluğu’nun, İsa Mesih’in Tanrısal kimliğine olan tanıklıkları oldukça açıktır. Ve bunlara baktığımızda İsa'nın tanrısallılığına olan inancın sonradan ortaya çıkan bir öğreti değil, en baştan beri inanılan gerçek öğreti olduğunu görüyoruz.

İlk kilise babalarının ve düşünürlerinin

yazdıklarına bakarak, İsa'nın kimliği hakkında bilgi edinebiliriz. Kilise babalarının yazmış oldukları belgelerde Mesih’ten:  ‘sonsuz,’ ‘beden almış olan

Tanrı,’ ‘yaratıcı’ vb. çeşitli tanrısal unvanlarla söz etmektedir. [1]

Bazılarından alınan alıntılar şöyledir:

İgnatius İ.S. 110): Antakya İnanlılar Topluluğu’nun önderidir. Polikarp, Klement, Barnaba ile aynı dönemde yaşamış ve Kolose'de şehit edilmiştir. Efeslilere, Romalılara, İzmirlilere Magnezyanlılara yazmış olduğu mektuplarda İsa Mesih'ten “Tanrımız İsa Mesih” olarak bahseder. [2]

Mektuplarından bazı alıntılara göz atalım:

"O halde, Rabbin ve Elçilerin öğretilerinde güçlenmeye özen gösterin ki herşeyde başarı sizin olsun. Bedenen, zihnen, imanda ve sevgide Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'ta başlangıçta ve bitişte, bu denli baş gözetmenlerinizle, bu denli kilise önderleriniz ve değerli diyakonlarınızla. Gözetmeninize (Episkoposunuza) itaatli olun, birbirinize itaatli olun, İsa Mesih'in İnsan olmasında Baba'ya itaatli olduğu gibi, Elçilerin Mesih'e, Baba'ya, ve Kutsal Ruh'a itaatli olduğu gibi. Böylece birlik, hem fiziksel hem ruhsal olsun."

(Antakyalı İgnatius - İ.S. 110 | Filadelfiya'lılara Mektup)

"Hepinizin Tanrımız İsa Mesih'te afiyette olmanızı ve O'nun yardımı ile birlik içinde ve Tanrı'nın gözetmenliği altında kalmanızı dilerim. Rabbimizde hepiniz sağlıcakla kalın!"

(Antakyalı İgnatius - İ.S. 110 |

Romalılara Mektup)

"İgnatius, diğer adı Theophoros'dan, ulu Baba ve tek Oğlu İsa Mesih sayesinde merhamete kavuşan Kilise'ye, varolan herşeyi isteği ile var eden Tanrı'mız İsa Mesih'e imanı ve sevgisi ile aydınlanan, Roma yöresini yönelten, Tanrı'ya layık, mutlu denmeye layık, dileklerinde başarılı olmaya layık, imanın duruluğu ile tanınmış, hayırsever, Mesih'in yasasına sahip, Baba'nın adını taşıyan Kilise'ye. Bu Kilise'yi Baba'nın Oğlu İsa Mesih adına selamlıyorum. Fiziksel ve ruhsal tüm emirlere bağlı olankardeşlere, Tanrıʼnın lütfuna sonsuza dek erişmiş, yabancı yanılgılardan durulanmış kardeşlere Tanrı'mız İsa Mesih'te katıksız ve sonsuz mutluluklar diliyorum."

(Antakyalı İgnatius - İ.S. 110 |

Romalılara Mektup)

"Tanrımız İsa Mesih bile, Baba'nın yanına döndükten sonra kendini daha fazla belli ediyor. Dünya Hristiyanlık'tan nefret ettiği zaman da, Hristiyanlığın bir insan yapıtı olmadığı, tanrısal kudretin yapıtı olduğu belli oluyor"

(Antakyalı İgnatius - İ.S. 110 |

Romalılara Mektup)

"Küçük asyadaki, İzmir'de yaşayan bu kiliseye kusursuz bir bağlılıkla ve Tanrı sözündeki tüm mutlulukları diliyorum. Sizlere böylesine bir bilgelik bağışlayan

Tanrı İsa Mesih'e şükrediyorum."

(Antakyalı İgnatius - İ.S. 110 |

Romalılara Mektup)

"Hristiyan gıdasından (öğretişinden) başka gıda almayın ve zararlı bitkilerden, yani rafizlikten kaçının. Tanrımız İsa Mesih'in gözetmenden, elçilerin öğretilerinden ayrılmazsanız, kibirden kaçınırsanız, bu yoldan yürümüş olursunuz. Kilise içinde kalan saftır, dışında kalan saf değildir."

(Antakyalı İgnatius - İ.S. 110 |

Romalılara Mektup)

Yine başka bir mektupta İgnatius Polikarp’e şöyle der: “Her iklimin ötesinde,

sonsuz ve gözle görünmeyen, fakat bizler için beden alıp bize görünen... bizim uğrumuza acı çeken Mesih’i bekle.” [3]

Daha sonra izmirliler'den bahsederek Polikarp'e şöyle demiştir: "Mesih'in kanına (Tanrı'ya) inanmazlarsa, onları yargı beklemektedir." [4]

Yine İgnatius'un İsa Mesih'in Tanrı olduğunu ifade ettiği aşağıdaki alıntılara bakalım:

İgnatius'tan Efeslilere I, selamlar-"...Tanrımız İsa Mesih..."

İgnatius'tan Efeslilere I. 1-"...Tanrı'nın kanıyla..."

İgnatius'tan Efeslilere VII.2-"...insan olan Tanrı..."

İgnatius'tan Efeslilere XVII. 2- "...Tanrı olan İsa Mesih bilgisine erişmek...

İgnatius'tan Efeslilere XVIII.2- "...Tanrımız İsa Mesih için..."

"İgnatius'tan Efeslilere XIX. 3- "...Tanrı insan olarak görünmüştür..."

İgnatius'tan Magnezyanlara XI. 1- "...Babayla sonsuzlukta olan Mesih..."

İgnatius'tan Magnezyanlara XIII. 2- "...İsa Mesih Baba'ya bağlıydı..."

İgnatius'tan Tralyanlara VII.1- "...Tanrı’dan İsa Mesih'ten..."

İgnatius'tan Romalılara, selamlar- "...Tanrımız İsa Mesih..." (ikikere)

İgnatius'tan Romalılara III. 3- "Tanrımız İsa Mesih..."

İgnatius'tan Romalılara VI. 3- "...Tanrı şefkatinin örneğiyle acıçekeyim..."

İgnatius'tan İzmirlilere VIII. 3- "...Tanrımız İsa Mesih..."

Barnaba Mektubu VII.2- "Rab olan Tanrı Oğlu...” [5]

Araştırmacı yazar John Weldon şöyle der:

"...İgnatius'un, mektup yazmış olduğu kişi veya topluluklarca hakaret ettiği savıyla eleştirilmemiş olması, İ.S. 115'ten önce, Mesih'in tanrısallığının herkesçe kabul edilmiş olduğunu gösterir.” [6]

Alıntılara devam edelim:

" Kardeşlerim, Rab yaşamımız uğruna ölümü tanımak istedi. O ki tüm dünyanın Sahibidir... Nasıl olur da insan eli ile öldürüldü?... O, bedende görünmeliydi ve böylece ölümü yok edip, ölülerin yeniden canlanmasını göstermeliydi."

SURİYELİ BARNABA - İ.S. 120 | Barnaba'ya Atfedilen Mektup

Polikarp (İ.S. 69-155): İzmir episkoposu, elçi Yuhanna’nın öğrencilerindendi.

Polikarp mektuplarında şöyle yazmıştır:

“Rab’bimiz İsa Mesih’in Tanrısı ve Babası, sonsuz Başkahin’in Kendisi, Tanrı olan İsa Mesih, sizleri imanda güçlendirsin....” [7]

“ Göklerde ve yeryüzünde herşey ona tabidir.

Her nefes alan varlık O'na tapar. O dirileri ve ölüleri yargılamak üzere gelecek ve Tanrı O'na inanmayı reddenlerden O'nun kanının hesabını soracak."

POLİKARP (İZMİR) - İ.S. 150 | Filipililere Mektup

"Yalancı kardeşlerden ve Rab'bin ismini sahte olarak taşıyarak, düşüncesiz kimseleri yanıltanlardan kaçınalım. Çünkü İsa Mesih'in beden alarak geldiğini beyan etmeyen her kimse Mesih'e karşıdır. Çarmıha tanıklık etmeyen kimse Şeytan'a aittir."

POLİKARP (İZMİR) - İ.S. 150 | Filipililere Mektup

"Gerçek ve tek Tanrım, önceden hazırlayıp gösterdiğin gibi, önceden gerçekleştirdiğin gibi, seni hoşnut edecek bir kurban misali,

onlarla birlikte bugün huzuruna çıkmayı diliyorum Senden. Sana herşeyde şükrediyorum, sana övgü sunuyorum. Kutsal Oğlun, ulu ve göksel kutsal kahin İsa Mesih aracılığıyla sana hamdediyorum.

Sana, O'na ve Kutsal Ruh'a şimdi ve sonsuza dek şükürler olsun."

POLİKARP (İZMİR) - İ.S. 150 | Şehit Edilirken Son Duası

Şehit Justin (İ.S. 110-166): İmanını bilimsel bir anlamda savunmuştur. Şu sözler ona aittir:

“Çoğu zaman ‘Tanrı İbrahim’e gitti’ veya ‘Rab Musa’ya konuştu’ ve ‘Rab insan oğullarının inşa ettiği kuleye geldi’ veya ‘Tanrı Nuh’u gemiye bindirdi’ sözlerini işittiğinizde, bildiğimiz Tanrı’nın buralara gittiğini, geldiğini sanmayın sakın... Çünkü tarif edilemez olan Baba ve Rab, hiçbir yere gelmez, gitmez, yürümez, uyumaz veya uyanmaz. İbrahim, İshak ve Yakup, tarif olunamayan Rabbi değil, fakat Oğul olan Tanrı’yı görmüşlerdir. Musa’yla yanan çalılardan konuşan da Oğul Tanrı’ydı” (Diyaloglar CXXXV1I). Daha sonra şöyle devam eder: “Musa ile konuşan evrenin yaratıcısı değildi, Mesih İsa, ‘melek ve elçi’, ‘Tanrı olan,’ ‘İbrahim, İshak ve Yakub’un Tanrısı’ ve ‘Ben, Ben Olanım’ diyendir” (Birinci Tartışma 1. XII; 1. XIII).

"Tarafımızdan öğretilen ve beyan edilen gerçeklere inananlar ve bunlara uygun şekilde yaşamaya söz vermiş olanlar, duaetmeye ve Tanrı'dan günahlarının affını dilemeye yönlendirirler. Biz onlara, dualarla birlikte, oruç tutmayı da öğretiyoruz. Ama biz de onlarla tam birlik içinde, oruç

tutup dua ediyoruz. Sonra ise onları su kaynağına götürüyoruz. Çünkü orada bizim de yeniden doğduğu gibi, yeniden doğarlar. Çünkü o zaman,Yaratıcı ve herşeyin Rabbi Tanrı'nın, Kurtarıcımız İsa Mesih'in ve KutsalRuh'un adına, su ile (vaftiz) arınırlar."

JUSTİN (ROMALI) - İ.S. 150 | 1. Apoloji, Hristiyanların ve Hristiyanlığın Savunulması

"Bunun içindir ki, yeniden doğmak isteyen ve günahlarından tövbe edenin üzerinde dünyanın Yaratıcısı ve Rabbi olan Tanrı'nın adı okunur. Vaftiz edilmek üzere suya getirilenlerin üzerinde yalnızca bu adı çağırıyoruz."

JUSTİN (ROMALI) - İ.S. 150 | 1. Apoloji, Hristiyanların ve Hristiyanlığın Savunulması

“Evrenin Babası bir Oğul’a sahiptir, O da ilk doğan Tanrı’nın Kelâmı’dır ve Tanrı’nın kendisidir…” (I. Apology, 63) “Biz Kendisine [Tanrı’ya] ve de Oğlu’na (O ki, Tanrı’dan geldi, bunları bize öğretti ve iyi olup ona benzemeye çalışan diğer meleklerin ev sahibidir), ve peygamberliğin Ruhu’na ibadet edip tapınıyoruz.”

JUSTİN (ROMALI) - İ.S. 150 (1. Apoloji, Hristiyanların ve Hristiyanlığın Savunulması, 6)

İrenaeus (İ.S. 125-200): Polikarp’ın öğrencisidir. ‘Yanlış Fikirlere Karşı’ adlı eserinde (4:10), Musa’nın Mesih’i nasıl gördüğünü ve Musa’nın yanan çalıda görmüş olduğunun Mesih olduğundan bahseder. İrenaeus Mesih’in Baba Tanrı’yla olan ilişkisini şöyle anlatır: “Söz ve Bilgelik, Oğul ve Ruh devamlı O’nunlaydı...‘Kendi benzeyişimizde insan yapalım’ diyen de O’ydu. [8]

Diğer yazılarına bakalım:

"Tanrı'nın Sözü insan oldu ve Tanrı Oğlu insanoğlu oldu ki, insan Söz ile birleşerek ve evlatlığa alınarak, Tanrı çocukları olabilsin."

İRENAEUS (LYON) - İ.S. 160 | Sapkınlıklara Karşı

"Kim hayal edebilirdi ki, o Oğul 'bizle olan Tanrı' olup yeryüzünün derinliklerine inip, kendi yarattığı olan, yolunu kaybetmiş koyunu arayacaktı. Kim düşünebilirdi ki, yeniden bulunmuş olan insanı Baba'ya sunmak ve salık vermek için, insanın dirilişinin ilk ürünü Kendi olacaktı."

İRENAEUS (LYON) - İ.S. 160 | Sapkınlıklara Karşı

"Söz, Baba'yı Meryem'den doğduğundan beri tanıtmaya başlamıştı ve bu tüm zamanlar için geçerlidir. Çünkü başlangıçtan başlayarak, kendi yarattıklarının yanında olan Oğul, Baba'yı herkese tanıtır ama Baba'nın istediklerine, istediği zaman ve istediği şekilde. İnancımız şudur: herkes için, tek ve üçlü Tanrı'ya inanlara, yalnızca tek bir Baba Tanrı, tek bir Söz, tek bir Ruh ve sadece bir kurtuluş vardır."

İRENAEUS (LYON) - İ.S. 160 | Sapkınlıklara Karşı

"Peygamberler, Baba'nın sonsuz sevgi planına göre Tanrı ile insan arasındaki kusursuz birleşimi oluşturacak olanın vücud bulmasını önceden gördüler. Tarih'in başlangıcından beri Söz, insanların Tanrı'yı göreceklerini, Tanrı'nın dünyada onlarla birlikte yaşayacağını, onlarla konuşacağını, yarattığı insanı kurtarmak için, kendisine ulaşbilmesi için, eziyet edenlerin elinden yani kötülük ve günah ruhlarından kurtarmak için onların yanında olacağını bildirmişti."

İRENAEUS (LYON) - İ.S. 160 | Sapkınlıklara Karşı

"Nitekim nasıl ki Havva, şeytanın sözü ile aldatılıp, tanrısal söze uymadı ve Tanrı'dan uzaklaştıysa, buna karşılık meleğin haberi ile yönlendirilen Meryem tanrısal söze itaat etti. Kucağında Tanrı'yı taşımaya hak kazandı."

İRENAEUS (LYON) - İ.S. 160 | Sapkınlıklara Karşı

“Ne var ki, gelmiş geçmiş diğer tüm insanlar hakkında söylenemeyecek şey, yani “O hakkıyla Tanrı ve Rab’dir” [İsa hakkında söylenebilir]… Ve bu, kısmen de olsa gerçeğe erişmiş olan herkesçe kolayca anlaşılır.”

(İRENAEUS İ.S. 175 | Sapkınlıklara Karşı 3:19:1 )

“Oğul, ezelden Baba ile aynı varlığı paylaşır ve başlangıçtan beri Baba’yı meleklere, baş meleklere, hükümranlıklara, paklılara… vahyeder.” (Sapkınlıklara Karşı 2:30:9) “Mesih İsa’nın Bir ve Aynı, Tanrı’nın Biricik Oğlu, Tam Tanrı ve Tam İnsan Olduğunun Havarilerin Yazılarıyla Kanıtlanması.” (İRENAEUS İ.S. 175 | Sapkınlıklara Karşı 3:16)

Klement (İ.S. 101): Roma episkoposu. ‘Öğretiş’ adlı eserinde (Bölüm 16) Zekeriya’dan bir alıntıyla Rab’bi anlatır: “Ve bütün mukaddeslerle beraber Allahım Rab gelecek” (Zekeriya 14:5). Ve ondördüncü bölümde Malaki 1:11, 14’ten aktarmış olduğu iki alıntıyla, Rab’bin Yehova olduğunu gösteriyor. “Ben Klement diyorum ki, Tanrı’nın yüceliğinin saltanat asası Rab’bimiz İsa Mesih” (XVI). “Malaki’nin Eski Antlaşma’da, Rab’bin tapınağına gelmesini beklediği kişi Rab İsa Mesih’ti” (XXIII).

Meliton: Hiç kuşku yok ki, İ.S II. yüzyılın ikinci yarısında (150-200) Küçük Asya (Türkiye) Hristiyanlığının dikkate değer Kilise babalarındandır. Vaazlarında şöyle söylemiştir:

"Yasa eskidir, fakat kelam yenidir. Şekil zamansaldır, lütuf sonsuzdur.

Kuzu bozulabilendir, fakat bir kuzu gibi kurban edilip, Tanrı olarak dirilen Rab bozulmazdır. 'Boğazlanmaya götürülen Kuzu gibi ve kırpıcılar önünde duran koyun gibi, ağzını açmadı.' Simge geçti ve ifade edilen gerçek sonucuna vardı: bir kuzu yerine her şeyi özetleyen Tanrı-insan Mesih!"

MELİTON (SARDİLİ) - İ.S. 170 | Paskalya Vaazından

"Tanrı olmasına karşın Rab insan oldu ve acı çeken için acı çekti, tutuklu olanlar için tutuklu oldu, suçlu olan için yargılandı ve gömülen için gömülü iken, ölülerin arasından dirildi."

MELİTON (SARDİLİ) - İ.S. 170 | Paskalya Vaazından

'Tanrı'ya sonsuzlara dek yücelik olsun, Amin. Acı çeken insanlık için göklerden dünyaya indi. Bakire'nin bağrında insanlığımıza büründü ve insan olarak doğdu."

MELİTON (SARDİLİ) - İ.S. 170 | Paskalya Vaazından

Diğer Kilse Babalarının sözleri:

Hippolitus:

"Kardeşlerim Kutsal Kitap'tan tanıdığımız Tanrı tektir. O halde bizler tanrısal kitabın bildirdiği her şeyi bilmeli ve bizlere öğrettiklerini öğrenmeliyiz. Baba'ya, O'nun inanmamızı istediği şekilde inanmalıyız; Oğlu, O'nun yüceltmemizi istediği yüceltmeliyiz ve Kutsal Ruh'u, O'nun kabullenmemizi istediği şekilde kabullenmeliyiz."

HİPPOLİTUS (ROMA) - İ.S. 235 | Noetus'un Sapkınlıklarına Karşı

"İsa, Yahya'ya geldi ve onun tarafından vaftiz edildi. Ne şaşırtıcı bir olay! Tanrı'nın kentini neşelendiren sonsuz ırmak birkaç su damlası ile ıslatılır. Tüm insanlar için yaşam akıtan ve daimi olan zaptedilmez kaynak ince, geçici bir su akıntısına dalıyor. Her yerde varolan ve hiç bir yerde eksik olmayan O, meleklerin anlayamadıkları ve insanların göremedikleri O, Kendi isteği ile vaftiz olmaya

yanaşıyor... Sayısız yaratıkları besleyen O, açlığı tanıyor. Yorgun olanları güçlendiren O, yorgunluktan kırılıyor. Her şeyi elinde tutan O, başını koyacak bir yerden yoksundur. Her acıyı tedavi eden O, acı çekiyor. Dünyaya özgürlüğü bağşeden O, tokatlanıyor. Adem'in böğrünü iyileştiren O, böğründen yaralanıyor."

HİPPOLİTUS (ROMA) - İ.S. 235 | Teofanya Üzerine

"Tanrı'ya sunulacak en büyük kurban barışımız ve kardeşçe uyuşmamızdır, Baba'nın ve Oğul'un ve Kutsal Ruh'un birliği ile bir arada toplanan halktır."

KİPRİANUS (KARTACALI) - İ.S. 250 | Göklerdeki Babamız Üzerine

"Kuşkusuz, Söz'ün Meryem'de bir beden almasından sonra bile, Üçlübirlik olarak kalmaktadı, ne bir eksik ne bir fazla. O her zaman mükemmeldir. Üçlübirlik'te tek uluhiyeti tanıyoruz."

ATANASİUS (İSKENDERİYELİ) - İ.S. 325 | Korint Episkoposu Epikter'e Mektup

Çünkü Kilise bunlara dayanmaktadır ve ondan uzaklaşmış olan biri, hiçbir nedenle Hristiyan olamayacaktır ve bu adı taşıyamayacaktır. İnancımız şudur: Kutsal ve kusursuz Üçlübirlik, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'ta ayrılmış olandır."

ATANASİUS (İSKENDERİYELİ) - İ.S. 325 | Serapion'a Mektup

"Nitekim bizim için yaşamını veren basit bir insan değildi. İnsan şeklini alan Tanrı'nın Oğlu, Tanrı'nın Kendisi'ydi."

KİRİLLİOS (YERUŞALİM) - İ.S. 350 | Hristiyanlık'ta Tapınma ve Ritüeller Öğretilerinden

"Baba'nın, Oğul'un ve Kutsal Ruh'un adına inanıp inanmadığı konusunda, kurtarıcı inancı kabul ettiniz. Üç kez suya batırıldınız ve de yüzeye çıktınız."

KİRİLLİOS (YERUŞALİM) - İ.S. 350 | Hristiyanlık'ta Tapınma ve Ritüeller Öğretilerinden

"Ürdün nehrinde vaftiz edilen O, sulara tanrısalığının kokulu tadını kazandırdıktan sonra, sulardan çıktı. Aynı özde olan Kutsal Ruh üzerine indi. Eşit Olan, Eşit Olan'a kondu."

KİRİLLİOS (YERUŞALİM) - İ.S. 350 | Hristiyanlık'ta Tapınma ve Ritüeller Öğretilerinden

"Rab; Baba'nın, Oğul'un ve Kutsal Ruh'un adına vaftiz edilmeyi

emretti. Bunun içindir ki, Hristiyan adayı vaftiz edildiğinde Yaratıcı'ya, Tekdoğumlu'ya ve Armağan'a inandığını beyan eder. Herşeyin Yaratıcısı tektir. Herşeyin başlangıcı olan Baba Tanrı tektir. Aracılığıyla herşeyin yaratıldığı Tekdoğumlu, Rabbimiz İsa Mesih tektir ve herkese armağan edilen Kutsal Ruh tektir.”

HİLARİUS (POİTİER) - İ.S. 356 | Üçlübirlik Üzerine

"Herşeyin üstünde olan Güç tektir, herşeyin uğruna yaratıldığı Oğul tektir. Kusursuz umudun armağanı tektir. Sonsuz kusursuzlukta eksiklik bulunmaz. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh üçlüsünün kapsamında herşey kusursuzdur."

HİLARİUS (POİTİER)

İ.S. 356 | Üçlübirlik Üzerine

"Sınırlamamız bize her ne Baba'yı ne de Oğul'u anlamamıza_ izin vermediğinden, Kutsal Ruh'un bağışı bizle Tanrı arasında bir çeşit ilişki kurmakta ve Tanrı'nın beden alması ile ilgili güçlüklerde inancımızı aydınlatmaktadır."

HİLARİUS (POİTİER) - İ.S. 356 | Üçlübirlik Üzerine

"Baba ve Oğul ile birlikte Tanrı Olan Kutsal Ruh, bizi yeniliyor."

DİDİMOS (İSKENDERİYELİ) - İ.S. 370 | Üçlübirlik Üzerine

"Pavlus,...İsa Mesih'in adı için, Tanrı'nın gücü ve bilgeliği olduğunu söylediğinde, Tanrı'nın içinde yaşadığı erişilmez barış ve ışık diye adlandırıldığında, ceza ve kurtuluş, yüce kahin ve Diriliş, ruhların aracısı, yüceliğin görkemi ve tanrısal Söz, yüzyılların Yaratıcısı, ruhsal yiyecek ve içecek, inancın temeli, temel taşı, taş ve su,

görünmeyen Tanrı'nın Görünümü, ve "Yüce Tanrı. Kilise kurumunun başı, yeni yaratılışın başlangıcı, uyuyakalanların yeniliği, yeniden dirilenlerin örneği ve birçok kardeşin ilkdoğanı, Tanrı ile insanlar arasındaki aracı, onur ve yücelik tacını taşıyan tek doğan Oğul, yüceliğin Efendisi, her şeyin başlangıcı, adaletin Kralı, tüm kralların Kralı, hiçbir sınırın sınırlandıramadığı krallığın sahibi diye

nitelendirdiğinde Mesih İsa'nın adının ne denli güçlü olduğunu bize göstermiştir."

GREGORİUS (NISSALI) - İ.S. 371 | Hristiyan Mükemmelliği Üzerine

"Doğaüstü görkem ile dolup taşacaksınız. Kutsal Üçlübirliğin ışığı size çok berrak ve dolaysız olarak varacaktır. Şimdiye kadar siz o ışığın, Rabbimiz İsa Mesih'in aracılığıyla, O'na yüzyıllar boyunca şan ve güç olsun, tek Tanrı'dan gelen salt bir ışınını aldınız. Amin."

GREGORİUS (KAPADOKYALI) - İ.S. 380 | Vaazlarından

"Tanrı'nın Kendi Sözü, ki zamandan öncedir, görünmez, anlaşılmazdır. O ki maddenin dışındadır. Başlangıçtan doğan Başlangıçtır, Işık'tan doğan Işık'tır, yaşamın ve ölümsüzlüğün kaynağı, tanrısal özün ifadesi, değişiklik

tanımayan mühür, Tanrı'nın değişmeyen ve gerçek görünümü, O ki Baba'nın terimi ve Sözü'dür, kendi görünümüne yardımcı olur ve insana duyduğu zevki yüzünden insan olur."

GREGORİUS (KAPADOKYALI) - İ.S. 380 | Vaazlarından

"Sen Üçlübirlik adına vaftiz oldun. Baba'ya inandığını, Oğul'a inandığını ve Kutsal Ruh'a inandığını dile getirdiğini biliyorsun”

AMBROSİUS (KİROSLU) - İ.S. 380 | Gizler Üstüne Vaazından

"Şimdi, sen vaftiz havuzuna girdin. Yanıtlarını anımsa: 'Baba'ya inanıyorum, Oğul'a inanıyorum, Kutsal Ruh'a inanıyorum', dedin. Daha büyük Olana,

Ondan daha küçük olana ve sonuncuya inanıyorum demedin. Tek bir sözün verdiği yükümlülükle Baba'ya inandığın gibi Oğul'a, Oğul'a inandığın gibi Kutsal Ruh'a da inanmakdurumundasın."

AMBROSİUS (KİROSLU) - İ.S. 380 | Gizler Üstüne Vaazından

'...sözü edilen metinler Kutsal Üçlübirlik'in gizini, Kilise'nin üçlü kaynağı olduğunu çok açık bir şekilde kanıtlıyor."

HİYERONİMUS - İ.S. 386 | 141. Mezmur Üzerine

"Sonunda Tanrı ile insanlar arasında Arabulucuya, insan İsa Mesih'e sarıldım.

O, herşeyin üstündedir, sonsuzluğa kadar yüceltilmiş Tanrı'dır. O biz çağırır ve der ki; Yol Ben'im, Gerçek Ben'im, Yaşam Ben'im."

AUGUSTİNUS - İ.S. 396 | İtiraflar VII

"Tanrı'nın Kutsal Ruh'unun, Tanrı olmayan bir varlık gibi imanlılar için araya girdiğini düşünmemeliyiz. Çünkü Kutsal Ruh Üçlübirlik'te değişmez Tanrı'dır. Baba ve Oğul'la birlikte tek ve aynı Tanrı'dır."

AUGUSTİNUS - İ.S. 396 | İtiraflar VII

"Tanrı'nın tek Oğlu, Rabbimiz ve Kurtarıcımız İsa Mesih'in lütuf ve merhameti ile şimdi ve her zaman, yüzyıllar boyunca O'nun vasıtasıyla Baba'ya ve Kutsal Ruh'a san, şeref ve güç olsun. Amin."

YUHANNA KRİSOSTOMOS - İ.S. 397 | Elçilerin İşleri Üzerine

"Hepimiz Baba'da, Oğul'da ve Kutsal Ruh'ta tek bir şeyiz; tek bir şey diyorum; durumun özdeşlemesinden, merhametteki uyumdan, İsa Mesih'in kutsal bedeninde birleşmemizden, ve tek Kutsal Ruh'un dahil olmasından."

KİRİLOS (İSKENDERİYELİ) - İ.S. 420 | Yuhanna İncili Üzerine

'Yaratılan herşeyi yaratıp koruyan ve herkese tanrısal kurtuluşu veren Kelam olan Tanrı, bir insan oldu ve göründü."

KİRİLOS (İSKENDERİYELİ) - İ.S. 420 | Romalılar Mektubu Üzerine

"Şunu belirtmek gerekir ki, İmmanuel iki öğeden oluşuyor: Tanrılık ve insanlık. Bununla birlikte, bir tek Rab vardır.

Mesih İsa, gerçek tek Oğul, hem Tanrı hem insandır. Işık sayesinde tanrılaşmış olan bir insan değildir. Ama esenliğimiz uğruna insan şeklini alan gerçek Tanrı'dır.'

KİRİLOS (İSKENDERIYELI) - İ.S. 420 | Mısırlı Rahiplere Mektup

"Aynı şekilde Söz olan Tanrı, insan soyunun yolunu şaşırmış olduğunu görünce, bir hizmetkar şekline girmiş, bu şekille birleşmiş ve bunun sayesinde bütün bedensel doğamızı Kendisine doğru döndürmüştür."

TEODORETUS (KİROSLU) - İ.S. 430 | Rabbin Beden Alması Hakkında

Bazıları bu kaynakların o dönemde bazı kişiler tarafından etki altına alınması sonucunda bu şekilde ifade edildiğini iddia edebilir. Özellikle Pavlus'u Hristiyanlık inancını yanlış yönlendiren kişi olarak görenler!

Ama Hristiyan dışı kaynaklarda sa İsa Mesih'in Tanrı olarak kendisine tapınıldığı ifade eder:

"Onlar tek suçlarının şu aşağıdakiler olduğunu beyan etmektedirler: Şafak sökmeden haftanın belirli bir gününde düzenli olarak bir araya gelerek, Tanrı saydıkları Mesih’e karşılıklı biçimde ilahiler söylüyorlar ve hırsızlıktan, zinadan vb. gibi şeylerden uzak duracaklarına dair ant içiyorlar” (Mektuplar X, 96-97)

Burdan açıkça anlaşılacağı gibi; Romalıların gözlerinde bile Hristiyanlar İsa Mesih’i basit bir insan olarak değil, "Tanrı saydıkları Mesih’e karşılıklı biçimde ilahiler söylüyorlar”dı.

İZNİK VALİSİ GENÇ PLİNİUS’UN İMPARATOR TRAJANUS’A MEKTUBU (M.S. 110)

Tüm bu alıntılardan da anlaşıldığı gibi ilk imanlılar en baştan beri tek gerçeğe iman ettiler: İsa Mesih, tüm insanlığın günahları için kendini feda etmiş, Tanrı'nın Kelamı'nın beden almış halidir.

Dipnotlar:

1. Birçok üniversite kütüphanesi Kilise Babaları’nın yazmış oldukları bu belgelerin İngilizce çevirilerine sahiptir. Konu üzerinde daha ayrıntılı araştırma yapmak isteyenler bu kaynaklara başvurabilirler.

2. Edgar J. Goodspeed, The Apostoiic Fathers: An American Translation, Ne w York: Harper & Row, 1950, sayfa 85.

3. Lightfoot, Fathers, Cilt. 2, No. 2, sayfa 572.

4. A.g.e., sayfa 569.

5. Kirsopp Lake, çeviri., The Apostolic Father, Cilt 1, Cam bridge, MA: Loeb Classical Library, Harvard University Press, 1965 sayfa 173+.

6. John Weldon, ‘The Deity of Christ,’

7. J. B. Lightfoot, ‘Epistle of Polycarp to the church at Philippi,’ The Apostolic Fathers, Part II, New York: Macmillan and Co., 1889, Cilt 2., No. 3, sayfa 476.

8. İrenaeus, Cilt 1, 4. Kitap, Ante-Nicene Chrisian Library: Translations of the Writings of the Fathers, Alexander Robers and James Donaldson, çeviri, Edinburgh, Scotland: T.& T. Clark, 1869.